Książka została podzielona na wie zasadnicze części. Część pierwsza przybliża postaci więźniów represjonowanych na ziemi ojczystej, segerując materiał według ewolucji ich politycznej biografii - od momentu inicjacji spiskowej i działania konspiracyjnego (własnie wówczas rodził się etos przyszłych meczenników), poprzez uwięzienie, śledztwo będace trudnym sprawdzianem wyznawanych dotąd wartosci, i - w zależnosci od sentencji wyroku - dalszy pobyt w areszcie lub skazanie na śmierć. [...] Druga część poświęcona zesłancom syberyjskim - zrówno skazanym na katorgę, jak i na osiedlenie, wcielonym do korpusów wojskowych, osadzonym w fortecach - składa się z dwóch rozdziałów. Pierwszy rekonstruuje martyrologiczny obraz Polaków na Syberii - od momentu pożegnania ojczyzny (wyjazdu lub wymarszu) do powrotu, przeważnie smutnego, bo ujawniającego zderzenie mitu ojczyzny jako raju utraconego z okrutną macochą, której nie byli potrzebni napływający ze Wschodu włóczędzy. Rozdział drugi przewrotnie zbudowany na zasadzie kontrastu, ukazuje nieznany, nietypowy, zaskakujący wizerunek zesłańców, którzy wybornie zaadaptowali sie do nowych warunków, świetnie sobie w nich radzili i chyba libili kraj swojej niewoli. Konfrontacja dwóch odmiennych ujęć Sybiru ujawnia, jak wiele mitów narosło wokół przebywających tam w XIX wieku Polaków.